18 października – Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi

18 października w całej Unii Europejskiej obchodzony jest Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi. W tym dniu wszystkie podmioty zaangażowane w przeciwdziałanie i zapobieganie temu procederowi zwracają szczególną uwagę całego społeczeństwa na problem handlu ludźmi. Celem jest budowanie świadomości, czym jest handel ludźmi, jak z nim walczyć i jak się przed nim ustrzec. Ten symboliczny dzień został ustanowiony przez Komisję Europejską po rekomendacji Parlamentu Europejskiego i jest obchodzony corocznie od 2007 roku.

Ofiarami handlu ludźmi są zarówno dorośli, jak i dzieci. Zgodnie z danymi Eurostatu, w latach 2008–2022 w Unii Europejskiej zarejestrowano ponad 112 tys. ofiar handlu ludźmi. W 2022 roku liczba zidentyfikowanych ofiar wyniosła ponad 10 tys., jednak liczba faktycznych ofiar jest znacznie większa, gdyż wiele przestępstw pozostaje niewykrytych.

Polska jest zarówno krajem pochodzenia, krajem tranzytowym, jak i krajem docelowym dla ofiar handlu ludźmi. W ostatnich latach proceder handlu ludźmi zyskał kolejny wymiar ze względu na kryzys na granicy polsko-białoruskiej, a także w związku z napaścią Rosji na Ukrainę i napływem do naszego kraju uchodźców uciekających przed wojną. Zwiększona migracja może sprzyjać wykorzystywaniu ludzi w potrzebie i w konsekwencji zwiększeniu skali zjawiska handlu ludźmi.

Proceder handlu ludźmi ma wiele twarzy. Jego ofiary są wykorzystywane m.in. do pracy przymusowej oraz przymusowej działalności przestępczej jak kradzieże czy żebractwo. Ofiary padają także różnym formom wykorzystania seksualnego – w tym w pornografii i prostytucji, a także przymusowym małżeństwom. Handel ludźmi związany jest też z handlem narządami czy „nielegalną adopcją” dzieci.

Kodeks karny definiuje handel ludźmi jako werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:

  1. przemocy lub groźby bezprawnej,
  2. uprowadzenia,
  3. podstępu,
  4. wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
  5.  nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
  6. udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą – w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte metody lub środki wymienione w pkt 1–6.

Walkę z handlem ludźmi oraz ochronę ofiar regulują zarówno przepisy unijne, jak i krajowe, w tym Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach. Również Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej odnosi się do tej kwestii – zgodnie z art. 7 pkt 7a pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi.

W Polsce w walkę z handlem ludźmi i zapobieganie temu przestępstwu zaangażowanych jest wiele podmiotów, m.in. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Urząd do Spraw Cudzoziemców, Policja, Straż Graniczna, Wojewodowie oraz liczne organizacje pozarządowe.

Przy Wojewodzie Podlaskim funkcjonuje Wojewódzki Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, w którego skład wchodzi również przedstawiciel Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Białymstoku.

——-

Poniżej zamieszczamy linki do stron z materiałami informacyjnymi na temat przeciwdziałania i zapobiegania handlowi ludźmi oraz kontaktami do instytucji i organizacji dla ofiar i świadków handlu ludźmi: