Standardy ochrony małoletnich

USTAWA z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw,  Dziennik Ustaw z 2023r. poz. 1606

Ustawa nakłada na organizacje prowadzące działalność oświatową, opiekuńczą, wychowawczą, resocjalizacyjną, religijną, artystyczną, medyczną, rekreacyjną, sportową lub związaną z rozwijaniem zainteresowań przez dzieci jak również na podmioty świadczące usługi hotelarskie, turystyczne oraz prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego obowiązek wprowadzenia standardów ochrony dzieci.

Ustawa wprowadza zmiany przez nowelizację innych ustaw m.in ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (tj. Dz.U.z 2023 r. poz.1304 z późn. zm.), które po zmianie czyli od 15 lutego 2024 roku będzie nosiła tytuł

Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu  zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich

Ustawa wejdzie w życie z dniem 15 lutego 2024 roku, a nowe obowiązki będą w pełni egzekwowalne od 15 sierpnia 2024 roku.

Kto jest odpowiedzialny za wprowadzenie standardów?

Organ zarządzający

• jednostką systemu oświaty
• inna placówką oświatową
• opiekuńczą
• wychowawczą
• resocjalizacyjną
• religijną
• artystyczną
• medyczną
• rekreacyjną
• sportową
• związana z rozwijaniem zainteresowań, do której uczęszczają albo w której przebywają lub mogą przebywać małoletni

Organizator działalności:

• oświatowej
• opiekuńczej
• wychowawczej
• resocjalizacyjnej
• religijnej, artystycznej
• medycznej
• rekreacyjnej
• sportowej
• związanej z rozwiązywaniem zainteresowań przez małoletnich

A TAKŻE podmioty

• świadczące usługi hotelarskie
• świadczące usługi turystyczne
• prowadzące inne miejsca zakwaterowania zbiorowego

Cel wprowadzania standardów ochrony dzieci uznajemy za konieczny element funkcjonowania wszystkich podmiotów działających na rzecz dzieci.

Poprzez wprowadzenie standardów organizacje troszczą się o dobro każdego dziecka, zabezpieczają personel oraz dbają o swoją reputację. Większa świadomość zagrożeń pozwala efektywniej im zapobiegać i w konsekwencji skuteczniej tworzyć środowisko wolne od czynników, które mogą doprowadzić do naruszenia praw dziecka. Standardy dają pracownikom jasność w zakresie zachowań niedozwolonych względem dzieci, jak również w sposób przejrzysty informują o oczekiwanej reakcji w przypadku obaw o ich bezpieczeństwo. Ponadto poprzez wdrożenie standardów organizacje kierują na zewnątrz jednoznaczny komunikat na temat swojego zaangażowania w ochronę dzieci przed krzywdzeniem.

Standardy ochrony małoletnich (za w/w ustawą) powinny przyjąć formę dokumentu z konkretnymi zapisami.

Dokument ten ma zawierać jasne wytyczne dotyczące tego, jak w organizacji przeciwdziałać naruszaniu praw dzieci, jak tworzyć środowisko przyjazne i bezpieczne dzieciom oraz jakie kroki podjąć w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa dzieci.

Polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem

• Polityka dotyczy całego personelu (pracowników, współpracowników, stażystów i wolontariuszy – na wszystkich szczeblach organizacji).
• Organ zarządzający organizacją/instytucją zatwierdził Politykę, a za jej wdrażanie i nadzorowanie odpowiada kierownictwo organizacji/instytucji.
• Polityka jest opublikowana i szeroko promowana wśród całego personelu, rodziców i dzieci, a poszczególne grupy są z nią aktywnie zapoznawane poprzez działania edukacyjne i informacyjne.

Co powinno znaleźć się w standardach?

1. Weryfikacja personelu

• W ramach rekrutacji członków personelu pracujących z dziećmi prowadzona jest ocena przygotowania kandydatów do pracy z dziećmi oraz sprawdzane są ich referencje.
• Organizacja/instytucja uzyskała o każdym członku personelu dane z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz informacje z Krajowego Rejestru Karnego i rejestrów karalności państw trzecich w zakresie określonych przestępstw (lub odpowiadających im czynów zabronionych w przepisach prawa obcego) lub w przypadkach prawem wskazanych oświadczenia o niekaralności.

2. Kodeks bezpiecznych relacji personel-dziecko

• zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora a w szczególności zachowanie niedozwolone wobec małoletnich
• Naczelną zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez personel jest działanie dla dobra dziecka i w jego najlepszym interesie. Personel traktuje dziecko z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność i potrzeby. Niedopuszczalne jest stosowanie przemocy wobec dziecka w jakiejkolwiek formie.
• Zasady bezpiecznych relacji personelu z dziećmi obowiązują wszystkich pracowników, współpracowników, stażystów i wolontariuszy, członków organizacji a także każdą dorosłą osobę mającą kontakt z dziećmi znajdującymi się pod opieką organizacji, jeśli kontakt ten odbywa się za zgodą organizacji i/lub na jej terenie. Znajomość i zaakceptowanie zasad są potwierdzone podpisaniem oświadczenia.

Przykłady

Niedopuszczalne są następujące zachowania pracowników i współpracowników wobec dzieci:

• wszelkie zachowania, które zawstydzają, upokarzają, deprecjonują lub poniżają dzieci, lub mają znamiona innych form przemocy psychicznej, fizycznej lub wykorzystywania seksualnego; • niestosowny kontakt fizyczny z dzieckiem, naruszający godność dziecka; dopuszczalny kontakt fizyczny powinien być w naturalny sposób związany z zabawą, pomocą dziecku w czynnościach higienicznych, koniecznością zapewnienia dziecku bezpieczeństwa, potrzebą uspokojenia dziecka; • podawanie dziecku alkoholu, leków, wszelkich środków psychoaktywnych; • akceptowanie bądź uczestniczenie w nielegalnych czynnościach, w które angażowane jest dziecko; • nawiązywanie relacji o charakterze seksualnym z dziećmi; • zachowywanie się w sposób seksualnie prowokacyjny; • goszczenie dziecka we własnym domu; • utrzymywanie kontaktów prywatnych z dzieckiem, poza czasem pracy i świadczonym zakresem pomocy; • towarzyszenie dziecku w podróży pod nieobecność opiekuna dziecka; • spanie w tym samym pokoju co dziecko podczas obozów, wyjazdów; • w przypadku świadczenia pomocy w domu, pozostawanie z dzieckiem sam na sam.

Komunikacja z dziećmi

• W komunikacji z dziećmi zachowuj cierpliwość i szacunek.
• Słuchaj uważnie dzieci i udzielaj im odpowiedzi adekwatnych do ich wieku i danej sytuacji.
• Nie wolno Ci zawstydzać, upokarzać, lekceważyć i obrażać dziecka. Nie wolno Ci krzyczeć na dziecko w sytuacji innej niż wynikająca z bezpieczeństwa dziecka lub innych dzieci.
• Nie wolno Ci ujawniać informacji wrażliwych dotyczących dziecka wobec osób nieuprawnionych, w tym wobec innych dzieci. Obejmuje to wizerunek dziecka, informacje o jego/jej sytuacji rodzinnej, ekonomicznej, medycznej, opiekuńczej i prawnej.
• Podejmując decyzje dotyczące dziecka, poinformuj je o tym i staraj się brać pod uwagę jego oczekiwania.
• Szanuj prawo dziecka do prywatności. Jeśli konieczne jest odstąpienie od zasady poufności, aby chronić dziecko, wyjaśnij mu to najszybciej jak to możliwe.
• Zadbaj o to, aby być w zasięgu wzroku lub słuchu innych członków personelu, kiedy prowadzisz aktywności z dziećmi. W wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach, kiedy musisz zostać z dzieckiem sam na sam, zawsze powiadom o tym inne osoby z personelu oraz poinformuj, w którym dokładnie miejscu będziesz przebywać wraz z dzieckiem.
• Nie wolno Ci zachowywać się w obecności dzieci w sposób niestosowny. Obejmuje to używanie wulgarnych słów, gestów i żartów, czynienie obraźliwych uwag, nawiązywanie w wypowiedziach do aktywności bądź atrakcyjności seksualnej oraz wykorzystywanie wobec dziecka relacji władzy lub przewagi fizycznej (zastraszanie, przymuszanie, groźby).
• Zapewnij dzieci, że jeśli czują się niekomfortowo w jakiejś sytuacji, wobec konkretnego zachowania czy słów, mogą o tym powiedzieć Tobie lub wskazanej osobie (w zależności od procedur interwencji, jakie przyjęła organizacja) i mogą oczekiwać odpowiedniej reakcji i/lub pomocy.

Działania z dziećmi

• Doceniaj i szanuj wkład dzieci w podejmowane działania, aktywnie je angażuj i traktuj równo bez względu na ich płeć, orientację seksualną, sprawność/niepełnosprawność, status społeczny, etniczny, kulturowy, religijny i światopogląd.
• Unikaj faworyzowania dzieci.
• Nie wolno Ci nawiązywać z dzieckiem jakichkolwiek relacji romantycznych lub seksualnych ani składać mu propozycji o nieodpowiednim charakterze. Obejmuje to także seksualne komentarze, żarty, gesty oraz udostępnianie dzieciom treści erotycznych i pornograficznych bez względu na ich formę.
• Nie wolno Ci utrwalać wizerunku dziecka (filmowanie, nagrywanie głosu, fotografowanie) dla potrzeb prywatnych. Dotyczy to także umożliwienia osobom trzecim utrwalenia wizerunków dzieci, jeśli zarząd organizacji nie został o tym poinformowany, nie wyraził na to zgody i nie uzyskał zgód rodziców/opiekunów prawnych oraz samych dzieci.
• Nie wolno Ci proponować dzieciom alkoholu, wyrobów tytoniowych ani nielegalnych substancji, jak również używać ich w obecności dzieci.
• Nie wolno Ci przyjmować pieniędzy ani prezentów od dziecka, ani rodziców/opiekunów prawnych dziecka. Nie wolno Ci wchodzić w relacje jakiejkolwiek zależności wobec dziecka lub rodziców/opiekunów dziecka, które mogłyby prowadzić do oskarżeń o nierówne traktowanie bądź czerpanie korzyści majątkowych i innych.
• Wszystkie ryzykowne sytuacje, które obejmują zauroczenie dziecka przez członka personelu lub członka personelu przez dziecko, muszą być raportowane zarządowi. Jeśli jesteś ich świadkiem reaguj stanowczo, ale z wyczuciem, aby zachować godność osób zainteresowanych.
• Kontakt fizyczny z dziećmi

               Każde przemocowe działanie wobec dziecka jest niedopuszczalne. Istnieją jednak sytuacje, w których fizyczny kontakt z dzieckiem może być stosowny i spełnia zasady bezpiecznego kontaktu: jest odpowiedzią na potrzeby dziecka w danym momencie, uwzględnia wiek dziecka, etap rozwojowy, płeć, kontekst kulturowy i sytuacyjny. Nie można jednak wyznaczyć uniwersalnej stosowności każdego takiego kontaktu fizycznego, ponieważ zachowanie odpowiednie wobec jednego dziecka może być nieodpowiednie wobec innego. Kieruj się zawsze swoim profesjonalnym osądem, słuchając, obserwując i odnotowując reakcję dziecka, pytając je o zgodę na kontakt fizyczny (np. przytulenie) i zachowując świadomość, że nawet przy Twoich dobrych intencjach taki kontakt może być błędnie zinterpretowany przez dziecko lub osoby trzecie.

• Nie wolno Ci bić, szturchać, popychać ani w jakikolwiek sposób naruszać integralności fizycznej dziecka.
• Nigdy nie dotykaj dziecka w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny.
• Zawsze bądź przygotowany na wyjaśnienie swoich działań.
• Nie angażuj się w takie aktywności jak łaskotanie, udawane walki z dziećmi czy brutalne zabawy fizyczne.
• Zachowaj szczególną ostrożność wobec dzieci, które doświadczyły nadużycia i krzywdzenia, w tym seksualnego, fizycznego bądź zaniedbania. Takie doświadczenia mogą czasem sprawić, że dziecko będzie dążyć do nawiązania niestosownych bądź nieadekwatnych fizycznych kontaktów z dorosłymi. W takich sytuacjach powinieneś reagować z wyczuciem, jednak stanowczo i pomóc dziecku zrozumieć znaczenie osobistych granic.
• Kontakt fizyczny z dzieckiem nigdy nie może być niejawny bądź ukrywany, wiązać się z jakąkolwiek gratyfikacją ani wynikać z relacji władzy. Jeśli będziesz świadkiem jakiegokolwiek z wyżej opisanych zachowań i/lub sytuacji ze strony innych dorosłych lub dzieci, zawsze poinformuj o tym osobę odpowiedzialną i/lub postąp zgodnie z obowiązującą procedurą interwencji.
• W sytuacjach wymagających czynności pielęgnacyjnych i higienicznych wobec dziecka, unikaj innego niż niezbędny kontaktu fizycznego z dzieckiem. Dotyczy to zwłaszcza pomagania dziecku w ubieraniu i rozbieraniu, jedzeniu, myciu, przewijaniu i w korzystaniu z toalety. Zadbaj o to, aby w każdej z czynności pielęgnacyjnych i higienicznych asystowała Ci inna osoba z organizacji. Jeśli pielęgnacja i opieka higieniczna nad dziećmi należą do Twoich obowiązków, zostaniesz przeszkolony w tym kierunku.
• Podczas dłuższych niż jednodniowe wyjazdów i wycieczek niedopuszczalne jest spanie z dzieckiem w jednym łóżku lub w jednym pokoju.

3. Szkolenia personelu

                Zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności.

                Organizacja/instytucja zapewnia swoim pracownikom podstawową edukację na temat ochrony dzieci przed krzywdzeniem i pomocy dzieciom w sytuacjach zagrożenia, w zakresie:

• rozpoznawania symptomów krzywdzenia dzieci
• procedur interwencji w przypadku podejrzeń krzywdzenia
• odpowiedzialności prawnej pracowników placówki zobowiązanych do podejmowania interwencji
• procedury „Niebieskie Karty”

4. Procedury interwencji oraz osoby odpowiedzialne

Organizacja/instytucja wypracowała procedury, które określają krok po kroku, jakie działanie należy podjąć w sytuacji krzywdzenia dziecka lub zagrożenia jego bezpieczeństwa ze strony personelu organizacji, członków rodziny, rówieśników i osób obcych.

• zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego;
• procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury “Niebieskie Karty”;
• Procedura skargowa funkcjonująca w placówce – zarówno dla dorosłych, jak i dzieci, zapewniająca bezpieczeństwo  oraz anonimowość zgłoszenia łamania standardów w placówce
• osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia;

5. Dokumentowanie zgłoszeń

• sposób dokumentowania i zasady przechowywania uprawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego

6. Ewaluacja standardów

• zasady przeglądu i aktualizacji standardów;
• Co najmniej raz na 2 lata (takie jest minimum)
• Podmioty, (…), mają obowiązek co najmniej raz na dwa lata dokonywać oceny standardów w celu zapewnienia ich dostosowania do aktualnych potrzeb oraz zgodności z obowiązującymi przepisami. Wnioski z przeprowadzonej oceny należy pisemnie udokumentować.

 

7. Informowanie dzieci i rodziców o standardach

• zasady i sposób udostępniania rodzicom oraz opiekunom prawnym lub faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania;
• Standardy sporządza się mając na względzie konieczność ich rozumienia przez osoby małoletnie.
• Podmioty (…), udostępniają standardy na swojej stronie internetowej oraz wywieszają w widocznym miejscu w swoim lokalu, w wersji zupełnej oraz skróconej, przeznaczonej do małoletnich. Wersja skrócona zawiera informacje istotne dla małoletnich

 

8. Kodeks bezpiecznych relacji dziecko-dziecko

• wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi a w szczególności zachowania niedozwolone

 

9. Bezpieczny dostęp do internetu

• zasad korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
• procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwmi i zagrożniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie
• ochrona danych osobowych i wizerunku dzieci

10. Plan wsparcia po ujawnieniu krzywdzenia

• zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia

Kary

• Niesprawdzenie personelu w Rejestrze- kara aresztu, ograniczenie wolności albo grzywny nie niższej niż 1000 zł, i do 10 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości
• Świadome dopuszczenie do pracy osoby umieszczonej w Rejestrze lub karanej- kara aresztu, ograniczenia wolności, grzywny nie mniej niż 1000 zł
• Świadome dopuszczenie do pracy osoby z zakazem zajmowania stanowiska, podejmowania działalności wykonywania określonych zawodów- kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, 30 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości
• Brak standardów- kara grzywny do 250 zł albo kara nagany
• Ponowny brak standardów- kara grzywny nie niższa niż 1000 zł, i do 10 000 zł na Fundusz Sprawiedliwości

 

Wsparcie w zakresie wdrażania standardów

Szkolenie dla kadry każdej placówki w temacie Standardów oraz procedur

Konsultacje w zakresie opracowania Polityki Ochrony Dzieci na rzecz danej placówki w siedzibie CPD w Białymstoku – wspólna praca nad dokumentem i procedurami.

Konsultacje telefoniczne i emailowe w razie potrzeb – na bieżąco z ekspertem Standarów Ochrony Dzieci CPD.

Materiały na rzecz wdrażania Standardów

email pod adres:  bezpiecznemiejscecpd@gmail.com

 

*Opracowano przy współpracy z  Centrum Pomocy Dzieciom Stowarzyszenie KLANZA
w Białymstoku